1 Mayıs İşçi Bayramı Anlam ve Önemi Nedir?

1 Mayıs, ülkemizde olduğu gibi dünyanın dört bir yanındaki çok sayıda ülkede Uluslararası İşçi Bayramı olarak kutlanıyor.

Peki 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın anlam ve önemi nedir? Neden hemen her ülke 1 Mayıs’ta bu bayramı kutluyor? Bu makalemizde 1 Mayıs’ın kısa tarihçesini ele aldık.

2024, çalışanlar ve öğrenciler için çok sayıda dinlenme fırsatı barındırıyor. 2024 Resmi Tatiller Listesi üzerinden bu sene gerçekleşecek olan tüm resmi tatillere ve bunların hangi güne denk geldiklerine göz atabilirsiniz.

1 Mayıs İşçi Bayramı Anlam ve Önemi Nedir?

1 Mayıs küresel ölçekte kutlanan ve sıklıkla İşçi Bayramı ya da Uluslararası İşçi Bayramı olarak anılan, emekçilere ve işçilere ithaf edilmiş bir bayramdır.

21 Nisan 1856 tarihinde Avustralya’nın Victoria eyaletindeki taş ustaları, günde sekiz saatlik ve haftada kırk saatlik iş günlerinin kabulu için Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne kadar yürüyüş düzenlediler.

O dönemlerde çoğu işçi hemen her ülkede haftanın altı günü, günde on ila on altı saat kadar çalışıyordu. Ayrıca çocuk işçiliği de son derece yaygındı.

Avustralyalı işçiler tarafından düzenlenen bu eylemler Amerikalı işçilere ilham verdi ve ilk olarak 1 Mayıs 1886 tarihinde Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğindeki yarım milyondan fazla işçi, haftanın altı günü günde on iki saat olan çalışma sistemine karşı ayaklanarak işlerini bıraktılar.

1 Mayıs 1886 tarihinde başlayan olaylar, 4 Mayıs’ta meydana gelen ve kimin öncülük ettiği belirlenemeyen bir bombanın patladığı Haymarket Olayı ile birlikte eylemciler ile polisler arasında şiddete neden oldu. Bu süreçte her iki taraftan da çok sayıda katılımcı yaralandı ya da hayatını kaybetti.

İkinci Enternasyonal’in 1889 yılında düzenlenen ilk toplantısında Chicago protestolarının yıl dönümünde (1 Mayıs 1890 tarihinde) uluslararası düzeyde gösteriler yapılması önerildi.

Çağrı, başta Amerika Birleşik Devletleri ve çok sayıda Avrupa ülkesi olmak üzere birden fazla ülkede eş zamanlı gösterilerle sonuçlandı.

1 Mayıs, İkinci Enternasyonal’in 1891 yılındaki kongresinde her yıl düzenlenecek olan resmi bir etkinlik olarak tanındı.

O zamandan bu yana dünya çapındaki pek çok ülkede 1 Mayıs, genellikle İşçi Bayramı adı ile resmi tatil olarak kabul ediliyor ve kutlanıyor.

Türkiye’de 1 Mayıs İşçi Bayramı’nın Tarihi

Türkiye’de İşçi Bayramı kutlamaları İzmir’de 1899 yılında, İstanbul’da 1912 yılında başlamış olsa da 1 Mayıs’ın resmi tatil olarak kabul edilmesinin ardındaki süreç daha karmaşıktır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile birlikte 1 Mayıs resmi olarak İşçi Bayramı olarak kabul edildi ancak 1924 yılında toplu gösteriler, 1925 yılında ise genel anlamda tüm kutlamalar yasaklandı.

1935 yılına gelindiğinde 1 Mayıs, “Bahar Bayramı” olarak ilan edildi ve resmi tatil olarak kabul edildi.

Kapsamlı 1 Mayıs kutlamaları uzun bir aradan sonra 1976 yılında, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) öncülüğünde Taksim’de gerçekleştirildi.

1 Mayıs 1977 tarihinde yine Taksim’deki kutlamalar sırasında çeşitli çatışmaların ve ölümlerin yaşandığı Kanlı 1 Mayıs olayı meydana geldi.

1978 yılında Taksim’deki kutlamalar tekrarlandı. 1979 yılında Sıkıyönetim Komutanlığı mitinglere izin vermedi ve sokağa çıkma yasağı ilan etti ancak binlerce insanın katılım sağladığı nispeten daha küçük mitingler düzenlendi. 1980 yılında Taksim’de kutlama yapılamadı.

1981’in başlarında 1 Mayıs kutlamaları yasaklandı ve “Bahar ve Çiçek Bayramı” adı verilerek resmi tatiller arasından kaldırıldı.

Türkiye’de 1 Mayıs İşçi Bayramı Ne Zaman Resmi Tatil Oldu?

Türkiye’de 1 Mayıs İşçi Bayramı, 22 Nisan 2009 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’de kabul edilen 5892 sayılı “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun” ile yeniden resmi tatil olarak ilan edilmiştir ancak kutlamalar için dönem dönem değişen kısıtlamalar uygulanmaktadır.

“MADDE 1 – 17/3/1981 tarihli ve 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasına, bu fıkrada geçen “yılbaşı günü” ibarelerinden sonra gelmek üzere “ve 1 Mayıs günü” ibaresi eklenmiş ve birinci fıkranın (C) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“C) 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü tatilidir.””

1 Mayıs İşçi Bayramı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1 Mayıs İşçi Bayramı devlet kurumları ve özel sektör için resmi tatil mi, 1 Mayıs ilk kez ne zaman resmi tatil oldu, 1 Mayıs’ta toplu taşıma ücretsiz mi, kurumlar ve piyasalar kapalı mı?

1 Mayıs İşçi Bayramı Resmi Tatil mi?

• Devlet Kurumları: 1 Mayıs İşçi Bayramı devlet kurumları ve devlet kurumlarında çalışan memurlar için resmi tatil niteliğindedir.
• Özel Sektör: 1 Mayıs İşçi Bayramı özel sektör ve özel sektörde çalışan çalışanlar için resmi tatil niteliğindedir.
• Okullar ve Öğrenciler: 1 Mayıs İşçi Bayramı resmi tatil olarak kabul edildiği için 1 Mayıs’ta MEB’e bağlı okullar ve YÖK’e bağlı üniversiteler eğitime ara verecektir.

Evet, 1 Mayıs tarihi Türkiye’de Emek ve Dayanışma Günü ya da İşçi Bayramı olarak kabul edilmektedir ve resmi tatildir.

1 Mayıs İşçi Bayramı’nda Kurumlar ve Piyasalar Kapalı mı?

• Devlet Kurumları: 1 Mayıs İşçi Bayramı sebebi ile 1 Mayıs tarihinde devlet kurumları kapalı olacaktır.
• Bankalar: 1 Mayıs İşçi Bayramı sebebi ile 1 Mayıs tarihinde devlet kurumları kapalı olacaktır ancak bazı bankalar sınırlı sayıdaki şubelerde hizmete devam edebilir.
• Kargo Şirketleri: 1 Mayıs İşçi Bayramı sebebi ile 1 Mayıs tarihinde kargo şirketleri genellikle kapalı olacaktır ancak bazı kargo şirketleri teslimatlara devam edebilir.
• Eczaneler: 1 Mayıs İşçi Bayramı sebebi ile 1 Mayıs tarihinde eczaneler kapalı olacaktır ancak gerekli durumlarda nöbetçi eczanelerden destek alabilirsiniz.
• Borsa İstanbul: 1 Mayıs İşçi Bayramı sebebi ile 1 Mayıs tarihinde Borsa İstanbul ve TEFAS işlemleri kapalı olacaktır. BIST’te 29 Nisan tarihli işlemlerin takası 2 Mayıs, 30 Nisan tarihli işlemlerin takası 3 Mayıs tarihinde gerçekleşecektir. TEFAS’ta 1 Mayıs tarihinde verilen emirler sonraki işlem günü olan 2 Mayıs tarihinde işleme alınacaktır.
• ABD Piyasaları: 1 Mayıs’ta ABD piyasalarındaki işlemlerinize devam edebilirsiniz.

1 Mayıs İşçi Bayramı’nda Toplu Taşıma Ücretsiz mi?

• İstanbul: İstanbul’da 1 Mayıs tarihinde resmi tatil sebebi ile toplu taşıma araçlarına binişlerin ücretsiz olması beklenmektedir.
• Ankara: Ankara’da 1 Mayıs tarihinde resmi tatil sebebi ile toplu taşıma araçlarına binişlerin ücretsiz olması beklenmektedir.
• İzmir: İzmir’de 1 Mayıs tarihinde resmi tatil sebebi ile toplu taşıma araçlarına binişlerin ücretsiz olması beklenmektedir.