Bitcoin ETF’leri başta Bitcoin olmak üzere tüm kripto para sektörü için önem arz ediyor. Peki ama Bitcoin ETF nedir? Spot Bitcoin ETF ile Vadeli Bitcoin ETF arasındaki fark nedir? Spot Bitcoin ETF onaylanacak mı ve SEC kararını ne zaman açıklayacak?
Borsa Yatırım Fonu (ETF) belirli bir endeksi, sektörü, emtiayı veya finansal varlığı baz alan ve borsada işlem gören menkul kıymetler sepetidir.
Güncelleme: Bu içerik 10 Ocak 2024 tarihinde ABD SEC tarafından yapılan resmi duyuru sonrasında revize edilmiştir.
Bitcoin ETF Nedir?
Bitcoin ETF, Bitcoin veya Bitcoin ile ilgili varlıklardan oluşan ve kripto para borsası yerine geleneksel borsada işlem gören bir ETF türüdür.
Günümüzde herhangi bir kripto para birimini doğrudan olarak baz alan herhangi bir (Spot) ETF yoktur. Bitcoin ETF’lerindeki baz varlıklar da Chicago Ticaret Borsası’nda işlem gören Bitcoin vadeli işlem sözleşmeleri ile bağlantılıdır.
Bitcoin ETF’leri, Bitcoin’e doğrudan veya dolaylı olarak yatırım yapmanın yollarından birisidir ancak hem avantajları hem de dezavantajları bulunmaktadır.
Bitcoin, çevrim içi ödemelerin herhangi bir finansal kuruma bağlı kalmadan bir taraftan diğerine gönderilmesine izin veren, tamamen eşler arası elektronik nakit sistemidir.
Yatırımcılar, Bitcoin ETF’si ile fiyat değişimlerinden getiri elde etmeyi hedefleyebilirler ancak Bitcoin ile vaat edilen bu tür yararlardan faydalanamazlar.
Yatırımcılar fiyat değişimlerinden bağımsız olarak staking ve benzeri yöntemlerle pasif gelir elde etmeyi de tercih edebilirler. Daha önceki makalelerimizde kripto para ile pasif gelir elde etme yöntemleri üzerinde de durmuştuk.
Bununla birlikte Bitcoin ETF’leri bazı yatırımcılar için daha pratik ve daha kontrollü bir tercih olabilir. Fonların yalnızca Bitcoin ile kısıtlı kalmadığını unutmamak gerekir.
Yatırımcılar kripto para ve blok zinciri odaklı olan ve farklı sektörleri, amaçları, getiri beklentilerini ve risk iştahlarını hedef alan farklı fonları da tercih edebilirler.
Örneğin daha düşük risk arayan yatırımcılar en büyük on kripto para biriminin yer aldığı bir fona yatırım yapabilirken, daha yüksek getiri arayan ve risk iştahı yüksek kişiler Metaverse odaklı kripto para ve blok zinciri projelerine yatırım yapabilirler.
Spot Bitcoin ETF ve Vadeli Bitcoin ETF Arasındaki Fark Nedir?
Spot Bitcoin ETF’si temel varlık olarak doğrudan Bitcoin’e yatırım yapan ETF türüdür. Fon, gerçek Bitcoin’lere sahiptir.
Vadeli Bitcoin ETF’si ise Bitcoin fiyatlarına dayalı ve dayanak varlığın alınıp satılamadığı vadeli işlem sözleşmelerine yatırım yapar.
Spot Bitcoin ETF hizmeti verecek olan varlık şirketinin yöneteceği kadar Bitcoin’i reel piyasadan alması gerekir. Bu sürecin uzun vadede Bitcoin fiyatında yukarı yönlü talep baskısı oluşturması öngörülmektedir.
Vadeli Bitcoin ETF’leri SEC’in doğrudan Bitcoin tutan (Spot) ETF’leri engellemesi sonucunda popülerlik kazanmıştır. Vadeli Bitcoin ETF’leri Bitcoin’in fiyat hareketlerine paralel seyir etmek için vadeli işlem sözleşmeleri kullanır.
| Spot Bitcoin ETF’si | Vadeli Bitcoin ETF’si | |
|---|---|---|
| Dayanak Varlık | Bitcoin | Bitcoin Vadeli İşlem Sözleşmeleri |
| Varlık Saklama | Bitcoin ETF Tarafından Saklanır | Bitcoin Doğrudan Saklanmaz |
| Maruz Kalma | Doğrudan Maruz Kalma | Dolaylı Maruz Kalma |
| Şeffaflık | Daha Yüksek | Daha Düşük |
Spot Bitcoin ETF’sinde gerçek bir Bitcoin yatırımı bulunurken Vadeli Bitcoin ETF’sinde Bitcoin fiyatına dayalı türev sözleşmelerine yatırım yapılır.
Bu nedenle Bitcoin fiyatındaki hareketlerin takibi Spot Bitcoin ETF’lerinde doğrudan, Vadeli Bitcoin ETF’lerinde ise dolaylıdır.
Günümüzde işlem gören en popüler Vadeli Bitcoin ETF’leri arasında ProShares Bitcoin Strategy ETF (BITO), VanEck Bitcoin Strategy ETF (XBTF), ProShares Short Bitcoin ETF (BITI), Valkyrie Bitcoin Strategy ETF (BTF), Simplify Bitcoin Strategy PLUS Inc ETF (MAXI), Global X Blockchain & Bitcoin Strategy ETF (BITS) ve Bitwise Bitcoin Strategy Optimum Yield ETF (BITC) bulunmaktadır.
Spot Bitcoin ETF Avantajları Neler?
- Kolaylık: Yatırımcılar bir kripto para borsasında hesap açmak, nispeten daha karmaşık olan kripto para cüzdanını yönetmek ve cüzdana ait anahtarları saklamak zorunda kalmadan geleneksel aracı kurumlar üzerinden Bitcoin’e yatırım yapabilirler. Bu teknik engellerin aşılması Bitcoin’i geleneksel yatırımlara alışkın olanlar için daha cazip hale getirebilir.
- Likidite: Spot Bitcoin ETF’si daha fazla yatırımcının Bitcoin’e yatırım yapabilmesini mümkün kıldığı için likiditenin artmasına katkı sağlar. Bu, bir noktada fiyat hareketlerinin daha dengeli hale gelmesine yardımcı olabilir.
- Vergi Avantajları: Bazı bölgelerde Spot Bitcoin ETF’leri doğrudan Bitcoin almak ile kıyaslandığında vergilendirme avantajları sağlayabilir.
- İmaj: Spot Bitcoin ETF’lerinin düzenleyici kurumlar tarafından onaylanması başta Bitcoin olmak üzere tüm kripto para sektöründe önemli bir imaj kazanımına yol açabilir. Bu, daha fazla sayıda yatırımcının Bitcoin’e yatırım yapmasına yardımcı olabilir.
Spot Bitcoin ETF Dezavantajları Neler?
- Yapısal Riskler: Spot Bitcoin ETF’leri doğrudan Bitcoin’e yatırım yapması yönünden kripto para birimlerinin yüksek volatilite benzeri mevcut bazı risklerini barındırır.
- Yönetim Ücretleri: Tüm ETF’lerde yönetim ücreti bulunur. Spot Bitcoin ETF’leri de operasyonel maliyetleri karşılamak için bu ücretlere sahip olacaktır. Bu oran geleneksel hisse senedi ETF’lerinden daha yüksek olabilir çünkü Bitcoin’in takas ve saklama süreci daha fazla dikkat ve emek gerektirir.
- Takip Hatası: Spot Bitcoin ETF’leri doğrudan Bitcoin’e yatırım yapsa da bazı nadir durumlarda likidite değişikliklerinden, fon varlıklarının dengelenmesinin gecikmesinden ve yönetim ücretlerinden kaynaklanan bazı sebeplerle ETF değeri ile Bitcoin değeri arasında farklılıklar, yani takip hatası ortaya çıkabilir.
SEC, Spot Bitcoin ETF’lerini Onayladı mı? Güncel Durum Nedir?
Güncelleme: SEC, 10 Ocak 2024 tarihinde aralarında ARK 21Shares, BlackRock, Grayscale ve Bitwise’ın da bulunduğu 11 yatırım yönetimi şirketinin Spot Bitcoin ETF başvurularını onayladığını duyurdu.
Amerika Birleşik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) başta piyasa manipülasyonu, dolandırıcılık, saklama ve yatırımcının korunmasına yönelik çeşitli endişeleri gerekçe göstererek uzun bir süredir Spot Bitcoin ETF’lerini onaylamak konusunda isteksiz davranıyordu.
Ancak 2023 tarihli federal temyiz mahkemesi kararı SEC’in önde gelen dijital varlık yöneticilerinden biri olan Grayscale tarafından yapılan başvuruyu incelemesini zorunlu kıldı.
Mahkeme, SEC’in daha önce Vadeli Bitcoin ETF’lerini onaylamasına karşın benzer bir ürün olan Spot Bitcoin ETF’lerini reddetmek için geçerli bir gerekçe sunmadığını, reddin “keyfi ve kaprisli” olduğunu belirtti.
Karar, SEC’in bu başvuruyu onaylaması gerektiği anlamına gelmiyor ancak nihai incelemenin hızlanmasına yardımcı oluyor.
Elbette bu kararla birlikte SEC’in Grayscale’ın başvurusunun yanı sıra BlackRock, Valkyrie, WisdomTree, ARK Invest ve 21Shares gibi diğer büyük oyuncuların da başvurularını yeniden değerlendirmesi bekleniyor.
Analistler, ARK Invest ve 21Shares tarafından sunulan izahnamelerdeki son değişikliklere dayanarak 2024 yılında Spot Bitcoin ETF’lerinin onaylanma şansının güçlü olduğunu öne sürüyor.
Analistlere göre bu değişiklikler düzenleyici kurum ile fon yöneticileri arasında aktif bir müzakere olduğunu göstererek gelecek için olumlu bir tablo sunuyor.
Peki SEC’in, Spot Bitcoin ETF’lerini onaylaması durumunda hangi senaryolar ortaya çıkabilir? SEC, 15 Ekim 2021 tarihinde ilk vadeli ETF başvurusunu onaylamıştı.
Listelemenin ilk gününde piyasaya yaklaşık 1 milyar dolarlık giriş oldu ancak takip eden 12 ay boyunca toplam giriş yalnızca 2 katına çıktı. Onaydan sonraki dönemde All Time High (ATH) rekorunu kıran Bitcoin, ardından çok sert bir düşüş yaşamıştı.
Elbette 2021 yılının son günlerini içinde bulunduğumuz günümüz koşulları ile kıyaslamak her zaman doğru bir tutum olmayabilir çünkü FED o dönemde parasal genişleme döneminin sona ereceğini belirtmiş, kısa bir süre sonra bilanço daraltmasına başlamıştı.
Analistlere göre Bitcoin, “beklentinin alınması ve haberin satılması” sonucunda Spot ETF onaylansa bile değer kaybedebilir ancak mevcut piyasa döngüsü koşulları ele alındığında bu düşüşün uzun sürmesi beklenmiyor.
Analistlere göre bunun diğer nedenleri şu şekilde:
- ETF ile düzenli alım yolunun açılması
- Geleneksel yatırımcının da artık Bitcoin yatırımı yapabilecek olması
- FED’e yönelik faiz indirimi beklentisi
- ABD’de ve Avrupa’da enflasyon korkusunun aşılması
Elbette Vadeli Bitcoin ETF’lerinin yukarıda ele aldığımız nedenlerden ötürü Bitcoin fiyatına doğrudan bir etkisi olmadığı unutulmamalıdır. Spot ETF’lerde varlık şirketlerinin reel piyasadan Bitcoin alması gerekeceğinden bu durum uzun vadede yukarı yönlü bir hareket trendine yardımcı olabilir.
SEC Açıklaması
SEC, 10 Ocak 2024 tarihinde aralarında ARK 21Shares, BlackRock, Grayscale ve Bitwise’ın da bulunduğu 11 yatırım yönetimi şirketinin Spot Bitcoin ETF başvurularını onayladığını duyurdu.
“Komisyon, bugün bir dizi Spot Bitcoin ETF’sini borsada listeleme ve alım – satım için onayladı. … Geçmişte onaylamadığımız başvurulara benzer yeni başvurular ile karşı karşıyayız ancak koşullar değişti. ABD Columbia Bölge Temyiz Mahkemesi, Komisyon’un Grayscale’ın ETF’sinin listelenmesine ve alım – satımına ilişkin reddetme gerekçesini yeterince açıklamadığı kararına vardı. Mahkeme, bu nedenle Grayscale Kararı’nı reddetti ve Komisyon’a geri gönderdi. Bu koşullara ve onay sırasında daha ayrıntılı olarak tartışılanlara dayanarak ileriye yönelik en sürdürülebilir yolun bu spot Bitcoin ETF’lerini listelemek ve alım satımını onaylamak olduğunu düşünüyorum.”
SEC, açıklama sırasında Spot Bitcoin ETF onayının yatırımcılar açısından ne tür yararlar sağladığına da değindi:
“Yatırımcılar şu anda halihazırda bir dizi aracı kurum, yatırım fonu, ulusal menkul kıymet borsası, eşler arası ödeme uygulaması, kripto para platformu ve tabii ki Grayscale Bitcoin Trust aracılığı ile Bitcoin alıp satabilir veya başka bir şekilde Bitcoin’e maruz kalabilirler. Bugünkü eylem yatırımcılar için belirli korumalar içerecektir:
İlk olarak Bitcoin ETF’lerinin ürünler hakkında tam, adil ve doğru açıklama yapmaları gerekecektir. … İkinci olarak bu ürünler kayıtlı ulusal menkul kıymet borsalarında listelenecek ve işlem görecektir. Bu tür düzenlenmiş borsaların dolandırıcılığı ve manipülasyonu önlemek için tasarlanmış kurallara sahip olmaları gerekir ve bu kuralları uyguladıklarından emin olmak için onları yakından izleyeceğiz. Komisyon ayrıca sosyal medya platformlarını kullanarak düzenlenen planlar da dahil olmak üzere menkul kıymet piyasalarındaki herhangi bir dolandırıcılığı ve manipülasyonu tam olarak araştıracaktır.
Üçüncüsü, Komisyon aynı anda 10 spot Bitcoin ETF’si için kayıt beyanlarının incelenmesini sürdürmektedir. Bu, eşit bir oyun alanı yaratmaya yardımcı olacak ve yatırımcılara ve daha geniş bir pazara fayda sağlayarak adaleti ve rekabeti teşvik edecektir.”
SEC tarafından yapılan açıklamanın son paragrafında ise Bitcoin ETF’sinin emtialara benzerken bazı önemli farklar gösterdiği ve yatırımcıların dikkatli davranması gerektiği vurgulandı:
“Kurum, 2004 yılından bu yana değerli metallere dayalı olanlar gibi menkul kıymet olmayan spot emtia ETF’lerini denetleme deneyimine sahiptir. Bu deneyim spot Bitcoin ETF’sinin denetlenmesinde değerli (bir avantaj) olacaktır.
Her ne kadar tarafsız olsak da metal ETF’lerindeki temel varlıkların tüketici ve endüstriyel amaçlı kullanımları olduğunu ancak Bitcoin’in öncelikle fidye yazılımları, kara para aklama, yaptırım kaçakçılığı ve terör finansmanı gibi yasa dışı faaliyetler için de kullanılan spekülatif ve değişken bir varlık olduğunu belirtmek isterim.
Bugün belirli bir spot Bitcoin ETF’sinin listelenmesini ve alım – satımını onaylarken Bitcoin’i onaylamadık veya desteklemedik. Yatırımcılar, Bitcoin ve değeri kriptoya bağlı olan ürünlerle ilişkili sayısız risk konusunda ihtiyatlı davranmalıdır.”
Borsa Yatırım Fonu hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek, ETF ile yatırım fonu ve hisse senedi arasındaki farkları öğrenmek için Borsa Yatırım Fonu (ETF) Nedir? makalemizi inceleyebilirsiniz.
